Görmeyen ve Görme Engellilerin Eğitimine Adanmış Bir Ömür

MİTAT ENÇ

1909 yılında, Gaziantep’te, şehrin meşhur avukatların
–
dan Mehmet Mazlum Efendi ile belediye başkanlarından
Lütfü Cüceyli’nin bir torunları olur. Adını Mitat koyarlar.
Mitat’ın babası Ahmet Bey, şehrin önemli iş adamla
–
rından, annesi Zeliha Hanım ise, Belediye Başkanı Lütfi
Cüceyli’nin kızıdır.
Her dede gibi Mehmet Mazlum Efendi de torunu Mi
–
tat’ı çok sever ve onun da kendisi gibi, hatta kendisinden
daha başarılı, büyük bir avukat olmasını ister.
Mitat o zamanların Gaziantep’inde, sevgi ve ilgi yu
–
mağı ile büyür.
Okula başlar, 1923 yılında ilkokulu tamamlar. Çünkü
Gaziantep düşman işgali altında iken okuyamaz. Cumhu
–
riyetin ilanı ile okulunu tamamlayan Mitat, İstanbul Erkek
Lisesi’ni yatılı olarak okumak üzere İstanbul’a yollanır ailesi
tarafından.

1929 yılında tek hedef olan İstanbul Üniversitesi Hu
–
kuk Fakültesi’ne yazılır Mitat Efendi.
Hukuk Fakültesi’nde okuluna devam ederken, bir gün
müthiş bir göz ağrısı ile uyanır ve doktor doktor gezmeye
başlar. Üç yıl boyunca İstanbul’da, Viyana’da şifa arar. Ope
–
rasyonlar geçirir ama gene de derdine derman bulamaz.
Artık gözleri görmeyen bir insandır.
Durumunu kabullenen Mitat Efendi, okulunu bırak
–
mak zorunda kalır.
Viyana Yüksek Pedagoji Enstitüsü’nde, özürlü çocuk
–
lar üzerine eğitim alır. Artık hukuk Yerine pedagoji oku
–
yacak ve engelli bireylere destek olacaktır. Bunun için ka
–
bartma alfabesi olan Braille alfabesini öğrenerek hayatına
devam eder.
İki yıl sonra Sağlık Bakanlığı bursu elde ederek,
Amerika’da Columbia Üniversitesi’nde pedagoji üzerine
1936’da lisans, 1939’da da yüksek lisansını tamamlayarak
yurda döner.
1940 yılında, Gazi Eğitim Enstitüsü’ne “marazi ruhi
–
yat” dersleri vermek üzere atanır.
1942 yılında İngilizce Öğretmeni Sebahat Hanım’la
evlenir.
1950 yılında, Ankara Körler Okulu’nu kurmuş ve Ku
–
rucu Müdürlüğü yapmıştır.
Altınokta Körler Eğitim ve Kalkınma Derneği’ni kura
–
rak, tüm ülkede örgütlenen bir dernek oluşturmuştur.
1952 yılında Gazi Üniversitesi Özel Eğitim Bölümü’nü
kurarak, üç yıl başkanlığını yapıp, engelli hali ile sağlamla
–
ra hayat dersleri vermiştir âdeta.
1956 yılında Ford Vakfı bursu ile Illinois Üniversite
–
si’ne araştırmalar yapmaya gitmiş ve 1958 yılında yurda
dönmüştür.

kurucu dekanlığını yapmıştır.
1960 tarihinde, MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkan
–
lığı yapmıştır.
1964 tarihinde, Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi
Özel Eğitim Bölümü kuruculuğunu yaparak, 1977 yılında
emekli olana kadar bu görevde kalmıştır. Doçent olarak
emekli olan Mitat Enç, profesör olmasına az zaman kala
emekli olduğunu, hayat hikâyesinde kendisi anlatır.
Emekli olunca Yalova’ya yerleşmiştir. Hayatını anlattı
–
ğı “Bitmeyen Gece”, İlköğretim İçin 100 Temel Eser’de öğ
–
rencilere tavsiye edilmiştir.
1991 yılında vefat eden Mitat Enç, büyüğü kız, küçüğü
erkek olan iki çocuk babasıdır.
MİTAT ENÇ’İN ESERLERİ
Ruh Sağlığı Bilgisi
Körlerin Psikolojik Eğitimleri
Üstün Beyin Gücü Gelişim ve Uyum ve Eğitimi
Görme Engelliler Gelişim, Uyum, Eğitim
Ruhbilim Terimleri Sözlüğü
Çocuklarda Yemek Yeme Sorunları
Selamlık Sohbetleri (Çocukluk ve Gençlik Öyküleri)
Bitmeyen Gece (Otobiyografik Roman, Millî Eğitim İlköğretim 100 Temel Eser)
Uzun Çarşı’nın Uluları (Gaziantep Öyküleri)
Mitat Enç, pek çok ortak ve çeviri kitaplar yayımla
–
mıştır. Mitat Enç’in hayat hikâyesi, üniversitelerin eğitim
fakültelerinde, özel eğitim derslerinde öğrencilere anlatıl
–
makta ve yaşatılmaktadır

MİTAT ENÇ’İN 10 BAŞARI İLKESİ
1- KABULLENMEK: Görme engelli olduğu zaman du
–
rumunu kabullenerek hiç isyan etmeden ve Braille alfabesi
öğrenerek özel eğitimde başarılı olacağına inanıp bu ala
–
na yönelerek, çalışmalarına hız kazandırmış ve bu başarı
kapısını açmıştır. İsyan etmeden durumu kabullenme, her
engellinin yapacağı iş değil. Mitat Enç ise, kabullenmeden
sonra hemen harekete geçerek çalışmalarını sürdürüp, sa
–
dece ülkemizde değil, Avrupa ve Amerika’da da bu konu
–
da ustalaşmak isteyerek, bunu da başarmış. Engelliler de
durumu kabullenerek daha çok başarılı olmak için çaba
harcamalılar bence.
2- EĞİTİMDE HEDEF BELİRLEMEK: Mitat Enç engelli
olunca, kendisine hedef koyarak önce Braille alfabesini öğ
–
renerek, bu konuda akademik kariyer yapmayı hedef ko
–
yuyor, Amerika ve Avrupa’da da ihtisas yapmak için çaba
harcıyor. Hedefine de azimle devam ediyor ve sonunda
başarıyı elde ediyor. Engelli olduğu hâlde üç üniversitede
özel eğitim bölümünün açılmasına önayak oluyor ve körler
okulu kuruyor. Bununla da kalmayarak, Altınokta Körler
Derneği’ni kurarak, kariyerinde mantıklı ve tutarlı hedef
belirlemenin ve hedefe ulaşmak için çaba harcamanın öne
–
mini, bize uygulamalı olarak gösteriyor.
3- KARARLILIK: Önüne çıkan bürokratik engelleri
aşmak için her türlü alternatifi değerlendirerek, kendi
–
sine yardım edecek olan herkesle diyalog kurmak için
çekinmeden, cesaretle harekete geçiyor ve bu harekete
geçme de kendisine başarı kapılarını açıyor. Kendisini kü
–
çümseyen bürokratlara takılmadan, yardım eden insanlar
ile diyaloğunu devam ettirerek, cesaret ve kararlılıkla he
–
define ulaşıyor. Engelliler de kendilerine değer vermeyen
–
lere bakmadan, kendisine değer verenlere kucak açarlarsa
hedeflerine daha çabucak ulaşırlar.
4- EĞİTİMDE ÖĞRENMENİN ÖNEMİNİ KAVRAMAK:
Mitat Enç, engelli için eğitimin önemini kavrayarak, önce
Braille alfabesini öğrenip, sonra da İngilizce öğrenerek,
tercüme yapacak kadar İngilizceye vakıf oluyor ve bu da
ona cesaret veriyor. Yabancı dilin, eğitimde önemini kavra
–
yarak çevresine de yabancı dil öğrenmeleri konusunda yar
–
dım ediyor. Eşinin de İngilizce öğretmeni olması tesadüf
olmasa gerek herhâlde. Eğitim ve eğitimde dilin önemini
anlamak ve dil öğrenmek ona, engelli olmasının zorlukla
–
rını çoğu zaman unutturuyor.
5- İNSANLARDAN FAYDALANMAK: Mitat Enç, edin
–
diği özgüvenle, ortaya koyduğu hedefine ulaşmak için,
insanlarla hemen diyaloğa geçiyor. Kim kendisine yardım
edebilecek, kim baştan savacak bilerek, kendisine yardım
edenlere odaklanıyor ve kendisine yardım etmeyen insan
–
lardan hemen uzaklaşıyor ve bu baştan savmanın sadece
kibirli insana zarar vereceğini bilerek de alçak gönüllülük
–
le, kendisi gibi alçak gönüllü insanlarla diyaloğun verimi
–
ne inandığından, o hedefe yöneliyor. İnsanlar da kendisine
değer verene değer verirse, hayat çok daha güzel olacaktır.
6- BAŞKALARINA FAYDALI OLMA İSTEĞİ: İnsanlar
genelde engelli insanların başkalarına muhtaç olduğunu
zanneder. Mitat Enç, önce bunun yanlışlığını kendi çalışıp
çabalayarak, akademik kariyer yaparak ortaya koyuyor
ve sonrasında da diğer engellilerin de eğitilerek, özel

eğitimle başkalarına yük olmayacaklarına ve faydalı in
–
sanlar olarak topluma katkı sağlayacaklarına inanıyor. Ve
bunun da eğitimle olacağını bilerek, hem okulda hem de
kurduğu dernekte engellileri, topluma faydalı birer insan
olarak yetiştirmeye gayret ediyor.
7- OLUMSUZLUKLARLA MÜCADELE: Mitat Enç, olum
–
suzluklar ile hem insanlar hem de ortamlarda mücadele
ediyor. Okulların, engellilerin ihtiyacına göre yapılması
için, insanların engellilere karşı önyargılarını kırmak ama
–
cıyla akademik olarak ve kurduğu dernekle, sivil toplum
örgütü olarak da mücadele ediyor. Bunu da sivil toplum
örgütünün ülke genelindeki şubeleri aracılığı ile yapıyor ve
asla pes etmiyor, sonuç alana kadar çaba harcıyor ve başa
–
rılı oluyor.
8- YURT DIŞINDAKİ ENGELLİLERE SAĞLANAN HAK
–
LARDAN FAYDALANMAK: Mitat Enç, bir yandan yurt dı
–
şında akademik kariyerini artırmaya çalışırken, bir yandan
da yurt dışında engellilere hangi hakların sağlandığı ve
bunların ülkemizde ne kadar uygulanabileceği hakkında
kafa yorarak, yurt dışındaki imkânlardan, Türkiye’deki
engellilerin nasıl faydalanabileceği konusunda bilgi edin
–
meye çalışmış. Bunlardan uygun olanların, ülkemizdeki
engellilere de sağlanması için çaba harcamıştır. Yani en
–
gellilerimize verilen hakların uluslararası olmasına gayret
etmiştir. Ülkemizdeki engellilerin de dünya engellileri gibi
haklara sahip olmaları için uğraşmıştır.
9- GÜÇLÜ ve ZAYIF YÖNLERİNİN ANALİZİNİ YAPMAK:
Her engellinin yapması gereken güçlü ve zayıf yönler ana
–
lizini, Mitat Enç de yapmış ve güçlü ve zayıf yönlerini den
–
gelemek için çaba harcamıştır. Bunun için de çevresindeki
insanlardan faydalanmıştır. Kendine yardım eden insanla
–
rı asla unutmamış ve biyografisinde onları ismen anarak onurlandırmış, buna karşılık, kendisine destek olmayanla
–
rı eleştirmiş ama ismen zikretmemiştir.
10- AİLEYE BAĞLILIK: Mitat Enç, gerek engellilik ön
–
cesinde gerekse de engelli olduktan sonra, bunca çabasına
rağmen ailesini hiç ihmal etmemiş, annesi, babası, dedesi
gibi, sonrasında eşi ve çocukları gibi, kendisine destek olan
–
lara her zaman teşekkürlerini sunarak, ailesi olmasa bu mü
–
cadelede bu kadar başarılı olamayacağını belirtmiştir.
Çocuğu engelli olan aileler, Mitat Enç’in hayatını iyi
inceleyecek olursa, çocuklarına destek olurlarsa onların
aşamayacağı engelin olamayacağını görerek, çocuklarını
bu yönde yönlendireceklerdir.
Mitat Enç’i saygı ve rahmetle anıyorum.